• Noclegi w domku

Parafia prawosławna pw. śww. app. Piotra i Pawła w Lewkowie Starym

Cerkiew w Lewkowie Starym została ufundowana w 1574 roku przez ród Kniaziów Masalskich. Byli to ludzie silnie związani z białostockimi okolicami. Ich włości rozciągały się na terenie dzisiejszej Puszczy Białowieskiej, a siedziba rodu mieściła się na Dojlidach. Informacje o ufundowaniu cerkwi w Lewkowie Starym są bardzo stare, pochodzą z archiwum parafii Kijowa, z dokumentu "Wiedomość", spisanego w 1876 roku przez ks. proboszcza Wasilija Kraskowskoho. Natomiast pierwsze wzmianki o istniejącej parafii datuje się na rok 1505, gdy proboszczem był ks. Hieronim Kowalewski. Według zachowanych opisów budynek świątyni był jak na tamte czasy dość okazały: "Cerkiew drewniana z kopułą wzniosłą i krzyżem wspaniałym, facjaty dwie bez krzyża, miedzy którymi „chór" na cały babiniec, cmentarz nie oparkowany. Dzwonnica speratum od Cerkwi na słupach wiązana. Okien w Cerkwi dziesięć."

 

Losy cerkwi są burzliwe. Po roku 1569, a więc tuż po zawarciu Unii Lubelskiej, cerkiew została przejęta przez unitów. Na łono prawosławia wróciła dopiero w 1839 roku. Została przyłączona do diecezji litewskiej, do dekanatu wołkowyckiego, a na mocy zarządzenia z 1842 zaliczono ją do IV klasy uposażenia.

 

pw. śww. app. Piotra i Pawła w Lewkowie Starym

 

Blisko dziesięć lat po powrocie świątyni w ręce prawosławne, a więc w 1847 roku, należało do niej 1007 mężczyzn i 1039 kobiet, przy czym liczba ta stale wzrastała. Infrastruktura parafialna musiała się wiec rozrastać w miarę rosnących potrzeb wiernych. W 1853 na grzebalnym cmentarzu w Lewkowie wzniesiono maleńką kaplicę, przygotowaną do odprawiania pogrzebów. W 1869 roku parafię podzielono na: lewkowską i narewską. Po podziale liczba wyznawców w Lewkowie wynosiła 1364 osób. W 1874 roku cerkiew odremontowano i ponownie wyświęcono.

 

W 1875 do parafii w Lewkowie Starym należały wsie: Lewkowa, Eliaszuki, Michnówka, Słobódka, Łuka, Biernacki Most, Podlewkowie, Suszczy Borek, Ochrymy i Kapitańszczyzna. Po pomniejszeniu parafii o wsie dziś należące do parafii w Juszkowym Grodzie i Łosince, liczba wyznawców w 1878 roku wynosiła1295 osób. Parafię zaliczono wtedy do V klasy uposażenia.

 

W 1861 roku ówczesny proboszcz otworzył, mieszczącą się w stróżówce, szkołę cerkiewną, do której uczęszczało 26 chłopców i 7 dziewczynek. W tym samym roku wybudowano także dom dla psalmisty, a dziesięć lat później - dla proboszcza. Do cerkwi należało 58 działek, których ówczesna miara obejmowała 1820 sążni.

 

Gdy nadszedł rok 1881, cerkiew doczekała się kolejnego, ważnego remontu. Wykonano nowy, dębowy „Ikonostas" i 8 listopada 1881 roku wyświęcono ją. Główni ofiarodawcy zostali nagrodzeni Arcypasterskim Błogosławieństwem. Cerkiew, coraz prężniej działająca, skupiała przy sobie wiernych również w ramach Bractwa Cerkiewnego. Kres jej świetności położyła I wojna światowa, po której wybuchu większość ludności wiejskiej wyjechała na wschód. Dzieła zniszczenia dopełniła II wojna światowa. Większość mieszkańców Lewkowa i okolicznych wsi zginęło, zostało wywiezionych na roboty do III Rzeszy lub rozjechało się po okolicznych miejscowościach w poszukiwaniu lepszego życia. Po wojnie, w latach 50. XX wieku, wsie zostały odbudowane, nawet zniszczona cerkiewna dzwonnica została odtworzona. Niestety, wielu dawnych mieszkańców Parafii w Lewkowie Starym, po wojnie nigdy nie powróciło w rodzinne strony.